Menü
EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), Türkçe açılımıyla Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme, birçok psikopatolojik rahatsızlığın tedavisinde kullanılan, danışan merkezli, travma odaklı bir psikoterapi yöntemidir.
Deneyimlerimiz sonucu edindiğimiz bilgiler beynimizde uygun şekilde depolanır, ancak travmatik ya da bize rahatsızlık hissi veren bir olay yaşadığımızda bu sistem doğru çalışmaz. Rahatsızlık veren anılar sağlıklı bir şekilde depolanmaz, duygular, düşünceler, görüntüler, sesler, beden duyumları o an rahatsızlık verdiği haliyle depolanır. Günümüze geldiğinde, bu unsurlar tetiklendiğinde kişi, anının tamamını yaşamış gibi etkilenir. EMDR Terapisi’nin amacı, söz konusu anıların işlemlenmesini ve uygun şekilde depolanmasını sağlayarak travmatik anıların kişinin bugününe yansıyan etkilerini minimalize etmektir.
Önemli travmaların yanı sıra (doğal afetler, büyük kazalar, kayıplar, savaş, taciz, tecavüz gibi), her türlü travmatik yaşantılar (ihmal, şiddet, okul-aile-sosyal çevrede yaşanan duygusal zorluklar, başarısızlıklar, reddedilmeler, aşağılanmalar) işlenememiş anılar arasında yer alabilirler. Çocuk ve ergenlerde EMDR’ın kullanım alanları şu şekilde sıralanabilir;
EMDR terapisinde 8 aşamalı (danışan geçmişi, hazırlık, değerlendirme, duyarsızlaştırma, yerleştirme, beden tarama, kapanış, yeniden değerlendirme) ve üç yönlü (geçmiş, şimdi, gelecek) bir protokol uygulanır. Hedef, geçmişte yaşanan anıların yeniden işlenerek duyarsızlaşmanın sağlanması, bugünkü semptomların tedavisi, danışanın gelecekte karşılaşacağı benzer sorunlar karşısında, kazandığı olumlu inanç ve duyguların geliştirdiği yeni bakış açısının yönlendirdiği davranışları gösterebilmesidir. Çocuklarla EMDR da yetişkin protokolündeki gibi 8 aşamalıdır. Ancak esneklik konusunda yetişkinlerinkinden farklıdır. Çünkü çocukların sorunu ortaya koyuşları, anı depolamaları, işlemlemeleri, gelişimsel düzeyleri, bilişsel müdahalelere ihtiyaçları, baş etmeleri farklıdır. Çalışılan durumun nedeni üzerinde durmak, hedefleri küçük parçalara ayırmak ve basamaklar haline getirmek çocuklarda motivasyonu arttırmak için önemlidir. Çocuklarla EMDR uygulanırken kognisyonlar, duygular yerine hayal gücüne daha fazla odaklanılabilmektedir. Ayrıca çocuklarda erişkinden farklı bazı teknikler de uygulanmaktadır. Örneğin “hikaye tekniği” çocuklarda sağ ve sol beynin uyumlanması için kullanılan bir tekniktir ve özetle çocuğa kendi hikayesini sunmaktır. Var olan semptomlar ve kaynakları arasındaki ilişki kurulur ve hikaye aracılığı ile çocuğa durum, ihtiyaçları, işlevsel baş etme yöntemleri aktarılır. Söz konusu hikayelerde metaforlar kullanılarak başka nesneler üzerinden aktarım yapılabilir, böylece henüz soyut düşünme becerisi gelişmemiş çocukların da anlamlandırması daha kolay olmaktadır.
Bununla birlikte çocuk ve ergenlerde EMDR terapisi uygulanırken diğer ekollerde olduğu gibi ebeveynlerin, ailenin işbirliği ve desteği çok büyük önem taşımaktadır.
EMDR, kısa süreli terapiler arasında sayılabilen bir terapi ekolüdür. Bununla birlikte ne kadar süreceği, çalışılan sorunun ne olduğu, yaşam koşulları, geçmişte deneyimlenen travmaların ne kadar olduğu ve bireye olan etkileri ile ilişkili olarak değişebilmektedir.
Çocuk ve ergenlerde gerekli görülürse protokol aşamalarının sürelerinde değişiklik yapılmakta hatta bazı aşamalar süreçten komple çıkarılmaktadır. Yetişkin EMDR terapisine göre çocuk ve ergenlerde EMDR, daha hızlı ilerlemekte, süreç daha kısa sürmektedir.
İmge, EMDR terapisinin en önemli kavramlarından biridir. Danışandan üzerinde çalışılacak travmatik olayı imgelemesi istenir böylece travmatik olayın depolandığı yer ile beyin arasında bir bağ kurulması sağlanmaktadır. Süreçte ele alınan diğer kavramlar negatif ve pozitif kognisyonlardır. İmgeleme sonrasında imge ile ilişkili olarak kişinin kendine yönelik gelişen “negatif kognisyonları” yani olumsuz inançları keşfedilir ve travmatik olayın işlemlenmesi sürecinde pozitif kognisyonlar yani kişinin kendisine yönelik olumlu inançlar geliştirilerek negatifler yerine yerleştirilir. EMDR terapisi sürecinde duyguları keşfetmek ve derecelendirmek kadar bedensel duyumlar da çok önemlidir. Yaşanılan travmatik olaya bağlı olarak kişinin bedeninde hissettiği gerilim vb. duyumlar da bu süreçte yeniden işlenmektedir.
EMDR, bu tür rahatsızlık derecesi yüksek anıların işlenmesini sağlayan fizyolojik temelli bir terapidir. Beyin o anda yapamadığı işlemeyi terapi esnasında yapar ve sağlıklı öğrenme gerçekleşir. Böylece o anılar adaptif şekilde depolanarak kişiye artık rahatsızlık vermemeye başlar. Yalnızca fizyolojik semptomlar ortadan kalkmaz. Buna ek olarak kişi kendisiyle ilgili pozitif inanç ve olumlu duygular geliştirir. Bu da kişinin kendisine, ilişkilerine ve dünyaya bakış açısına yansır.
Shapiro, F. (2018). Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR): Temel Prensipler, Protokoller ve Prosedürler. 7. Basım. İstanbul: Okuyan Us.
Korkmazlar, Ü (2022). Çocuk ve Ergenlerle EMDR 1. Düzey Eğitim Notları, İstanbul.
© 2023 Tüm Hakları Saklıdır.