Menü
Bir değerlendirme öncesi, sırası ve sonrasında olası olumsuz sonuçlara yönelik ortaya çıkan, yeterli ve gerekli performansı göstermeye engel olan, başarının düşmesine neden olan duygusal, bedensel ve davranışsal tepkilerle seyreden yoğun kaygı durumudur.
Sınav kaygısının zihinsel, duygusal, fiziksel ve davranışsal belirtileri olabilir. “Bildiklerimin hepsini unuttum”, “başarılı olamayacağım”, “yeterince iyi değilim”, “sınav kötü geçecek”, “aileme ve tanıdıklarıma rezil olacağım”, “konsantre olamayacağım” ve benzeri düşünceler zihinsel belirtilere örnek olarak verilebilir. Bunun yanı sıra, heyecan, endişe, çaresizlik, gerginlik, sinirlilik, karamsarlık ve huzursuzluk duygusal belirtilere örnek olabilmektedir. Fiziksel belirtiler ele alındığında çarpıntı, terleme, titreme, nefes darlığı, mide ağrısı, kaslarda gerginlik, iştahsızlık, ağız kuruluğu ve baş ağrısı ortaya çıkabilmektedir. Davranışsal belirtiler ise kaçma (ders çalışmayı bırakma, sınavı yarıda bırakma) ve/veya kaçınma (ders çalışmayı erteleme, sınava girmeme) şeklinde kendini gösterebilir.
Sınava yeterli düzeyde hazır olmamak, zamanı etkin kullanamamak, fizyolojik ihtiyaçların doğru biçimde karşılanmaması, ailelerin yüksek beklentileri, gerçekçi olmayan hedefler, kişilik yapısı, önceden yapılan başarısızlıklar ve sınav hakkında oluşturulan olumsuz düşünceler sınav kaygısına neden olabilmektedir.
Öğrencinin akademik başarısında belirgin düşüş olması, ders, sınav hakkında hazırlık süreçleri dahil konuşmak istememe ve erteleme, odaklanma problemleri, dikkat dağınıklığı artışı, karın ağrısı, mide bulantısı gibi belirtilerdeki artış sınav kaygısına işaret eden önemli semptomlardır. Bahsi geçen belirtiler sebebiyle işlevselliğin bozulması, kaygıyla başa çıkmak adına uygun olmayan yollara başvurulması ve yaşam kalitesinin düşmesi durumunda bir uzmandan destek alınması önem kazanmaktadır. Kapsamlı bir değerlendirme ile söz konusu yakınmaların altında yatan nedenler araştırılır ve oluşan belirtilerin sınav, performans kaygısı ile ilişkili olup olmadığı tespit edilir.
Son çocukluk (6-13 yaş) ve ergenlik, genç yetişkinlik dönemlerindeki bireylerde sınav kaygısı daha sık görülmekle birlikte mükemmeliyetçi kişilik yapısına sahip kişilerde de daha fazla karşımıza çıkmaktadır.
Çocuklarda Sınav dönemlerinde, özellikle önemli sınavlarda, okul kademe geçiş sınavlarında ortaya çıkabilmektedir.
Bir sınavın öncesinde veya sınav esnasında kişi sınava yeterince hazırlanamamışsa, aile tutumlarından da kaynaklı olarak sınav bir araç değil amaç olarak görülüyorsa, mükemmeliyetçi yapıdan dolayı yetersizlik hissi oluşmaya başladığında sınav kaygısı ortaya çıkmaktadır. Sınav kaygısı düzeyi sınav zamanı yaklaştıkça artma eğilimi göstermektedir.
Mükemmeliyetçi kişilik yapısı, ebeveynlerin ve sosyal çevrenin yüksek beklentileri ve buna bağlı olarak yoğun baskı kurması, önceki sınavlarda başarısız deneyimler, sınav kaygısı riskini arttıran başlıca etmenlerdir.
Sınav kaygısında sıklıkla kullanılan etkili terapi yöntemi Bilişsel Davranışçı Terapidir. Bunun yanı sıra, sınav kaygısına eşlik eden başka patolojiler söz konusuysa ilaç tedavisi ile birlikte eş zamanlı yürütülmektedir.
Sınav öncesinde, sınav esnasında ve sonrasında kaygıyla başa çıkmak için yapılabilecek bazı şeyler vardır. Sınav öncesinde çalışma alışkanlıklarını gözden geçirmek, zaman yönetimi üzerine çalışmak, beslenme ve uyku düzenine dikkat etmek önemlidir. Sınav esnasında ise kişinin kontrol sahibi olduğunu kendisine hatırlatması, gevşeme egzersizleri, yapılabilen ve kolay gelen sorulardan sınava başlama gibi yöntemler etkilidir. Sınav sonrasında sevilen, kişiye iyi gelen aktiviteler yapma, sınav performansından bağımsız olarak kendini ödüllendirme yapılabilecek önemli ve etkili yöntemlerdir.
Sınav kaygısı olan bireylerde, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, anksiyete bozukluğu, sosyal anksiyete, depresyon gibi patolojilerde görülebilmektedir.
Kliniğimizde sınav kaygısı sebebiyle başvuran çocuk ve ergenlere gerekli gördüğü takdirde ilaç tedavisine başlamaktadır, bunun yanı sıra çocuğun- ergenin psikopatolojisine göre uygun psikoterapi ekolü ile uzmanlarımız destek vermektedir. Tedavide en sık bilişsel davranışçı terapi uygulanmaktadır. Bunların yanı sıra konu ile ilgili olarak ebeveyn danışmanlığı da yapılmaktadır.
Sınav Kaygısını Yenmek için 16 Etkin Uygulama, Uğur Biçer (2021). Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık.
Sınav kaygısının yordanmasının psikolojik dayanıklılık ve karar verme becerileri açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Acar, S. (2018). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
Lise son sınıf öğrencilerinin sınav kaygısı ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Softa, H. K., Karaahmetoğlu, G. U., Çabuk, F. (2015). Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1481-1494.
© 2023 Tüm Hakları Saklıdır.